تواضع و فروتنی از صفات برجسته ای است که مورد تأکید اسلام می باشد. با ابراز تواضع خود در پیشگاه بیکران الهی، مدام به تمرین بندگی می پردازد و در برابر بندگان خوب خدا و دوستان، فروتنی دارد و در مقابل، به لحاظ اخلاقی وجود صفت کبر و خودپسندی نوعی بیماری و چالش بزرگ اخلاقی و نفسانی تلقی می شود. بیماری که باید با تواضع و فروتنی معالجه گردد.
در صورتی که شخص متکبر تحمل شنیدن انتقاد را دارد باید ابتدا به صورت غیرمستقیم یا مستقیم با او در زمینه رفتارش صحبت کرد و از اوخواست که رفتار خود را شایسته کند. چرا که در اکثر موارد که انسان ناخواسته به تکبر و خود برتربینی مبتلا می شود، اگر از ناحیه دوستان و نزدیکان به بدی و زشتی این صفت آگاه و ملتفت شود، به راحتی می تواند این صفت را از بین برد. به عنوان مثال در شیوه غیرمستقیم می توانید وقتی او دارد از خودش تعریف می کند و یا کاری را انجام می دهد که نشان دهنده این صفت است، به شوخی به او بگویید: «شما که همیشه هوای خودتان را دارید»؛ یا «چه قدر از خودتان تعریف می کنید» و.. . تا متوجه شود که رفتارش توجه دیگران را به خود جلب کرده و دیگران او را آدم خودبین و متکبری می دانند.
در شیوه مستقیم هم می توانید برای این که ابتدا ظرفیت پذیرش انتقاد را در مخاطب به وجود بیاورید ابتدا از او تعریف کنید و از امتیازات و صفات خوبش بگویید و بگویید که به او علاقه دارید و قصد بدی ندارید. آن گاه اشاره کنید که این رفتار او باعث می شود که دیگران نظر بدی نسبت به او داشته باشند و شخصیت او در نظر دیگران پایین بیاید.
اما اگر امیدی به اصلاح او ندارید، بهترین کار برای این که ناراحتی و درگیری پیش نیاید یا رفتار او به شما سرایت نکند این است که، در حد امکان ارتباط خود را با او کم کنید؛ تا هم تحت تأثیر رفتار او قرار نگیرید و هم این که حرف ها و حرکات او باعث رنجش و ناراحتی شما نشود و همچنین با این کار به بدی و زشتی رفتارش پی برد.
یکی از راه هایی که در احادیث برای مقابله و برخورد با متکبر بیان شده است، روش مقابله به مثل می باشد. در این روش انسان با روشی مشابه آنچه که فرد متکبر در رفتارش سر می زند، با متکبر رفتار می کند و سعی می کند تا با این کار او را نسبت به زشتی عملش آگاه کند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
«اذَا رَأَیتُمُ الْمُتَوَاضِعِینَ مِنْ امَّتِی فَتَوَاضَعُوا لَهُمْ، وَ اذَا رَأَیتُمُ الْمُتَکبِّرِینَ فَتَکبَّرُوا عَلَیهِمْ، فَانَّ ذَلِک لَهُمْ مَذَلَّهٌ وَ صَغَارٌ»[1]؛
«آن گاه که به انسان های مؤمن متواضع برخوردید، با آنان تواضع کنید، ولی اگر به انسان های متکبر برخورد نمودید با آنان تکبر ورزید. زیرا این روش، برای آنان خواری و حقارت می آورد».
همان طور که گفتیم هدف از تکبر در برابر متکبر متوجه کردن و بیداری بخشیدن به او در برابر این صفت ناپسند می باشد. در واقع با این کار می خواهیم این صفت بد در او برطرف شود. در منابع دینی از فروتنی در برابر فردی که خود را بزرگ می پندارد و به دیگران به دیده تحقیر می نگرد منع و نهی شده است زیرا این گونه تواضع، موجب پستی و ذلت مسلمان است. به علاوه تواضع در برابر انسان خودبین و متکبر، چه بسا عامل افزایش حالت تکبراو می گردد و چنین گمان می کند که واقعاً بزرگ و برتر و لایق تکریم و احترام دیگران است. در نتیجه خودداری از فروتنی در برابر متکبر موجب آن می گردد که وی به خود آید و متنبه شود و دست از کارهای ناپسندش بردارد و از بند اسارت نفس رهایی یابد. ازاین روی، نه تنها در برابر چنین انسانی نباید تواضع کرد، بلکه یکی از مواردی که تکبر برای مؤمنان جایز و روا شمرده شده است، تکبر در برخورد با متکبران است.
بنابراین اگر امیدی برای هدایت و آگاه کردن متکبر نسبت به تکبرش ندارید، سعی کنید اولًا با کم کردن ارتباط خود را از ترکش های این صفت ناپسند مصون بدارید و ثانیاً چنانچه روایات نیز اشاره دارند، با رفتاری مشابه (متکبرانه) او را به زشتی و بدی عملش راهنمایی کنید.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
<-PollName->
خبرنامه وب سایت: